Doğu Öyküleri - Ferit Edgü
• Türk Edebiyatı’nın yaşayan en önemli öykücülerinden biri olan Ferit Edgü, bir dönem yaşadığı doğunun etkisiyle, doğu üzerine yoğunlaştığı yolculuğunu Kimse ve Hakkâri’de Bir Mevsim’den sonra Doğu Öyküleri’yle sürdürüyor.
• “Sevgili dostum Onat Kutlar’ın anısına” ithafla açılan kitap iki bölümden oluşuyor.
Uzun öykülerden oluşan ilk bölüm Doğu Öyküleri başlığını taşıyor. Bu bölümde 4 uzun öykü yer alıyor: Mirza, İbramın Oğlu İbramın Öyküsü, İnsan Kokusu ve Mutluluk.
Kısa öykülerden oluşan ikinci bölüm ise Minimal Doğu Öyküleri başlığını taşıyor ve bu bölümde de 17 kısa öykü bulunuyor: Atsız, Söyleşi, “Annem ve Ben”, Yıkılmış, Fal, Kayıt, Konuşma, Rastlantı, Nöbetçi, Pusula/sız, Karakış, Ses, Kim, Hoş, Kerem ve Ne.
• Ferit Edgü doğuda bir süre yaşamış bir yazar olarak bu öykülerde doğu insanının birçok sorununa değinmeye çalışıyor. Şehri terk eden Süryanilerden, oğlunun karısından çocuk sahibi olup kaçmak zorunda kalan babalardan, anlamsız nedenlerle insan öldürüp töre cinayetlerine sebep olanlardan, dağların doruklarında hiç kalkmayan karlardan, batılı bir köy öğretmeninin çektiği yalnızlıktan, birden fazla kadınla evlenen insanlardan, 24 yaşında 3. çocuğu olmadığı için yeni bir kadınla evlenmeyi düşünenlerden, çökmek üzere olan mağaralarda yaşayıp hiç ev görmeyenlerden, bulunduğu yeri terk etmek isteyenlerden, “Tanrının bu dağ başında işi ne?” diye düşünen köylülerden, “Soru sormadan. Bakıp görmeden. Özellikle sormadan ve görmeden.” işini yapmakla görevli memurlardan…
Genelde yalnız olan, fakat yalnızlığının bile farkında olmayan insanlar, batıdan gelen köy öğretmeninin gözlemleri çerçevesinde öyküleri şekillendiriyor. Ferit Edgü’nün diğer kitaplarında da yer alan Hoca, Halit, köy muhtarı gibi karakterler yine kullanılmış. Fakat Ferit Edgü, öykü anlayışı nedeniyle genelde kısa olaylara yönelmiş. Öykülerde kişilerin özellikleri pek fazla göz önüne serilmiyor.
• Doğu Öyküleri, Ferit Edgü’nün diğer öykü kitaplarındaki özellikleri taşıyor: minimalist öykü anlayışıyla yazılmış, kısa hatta kimi zaman sadece fiillerden oluşan cümleler. Okura olayı daha iyi bir şekilde aktarabilmek için kimi zaman doğu insanının konuşma özellikleri de cümlelere yansıtılıyor.
• Öykülerde belirli bir zaman da kullanılmamış. Kimi öykülerde günün hangi zamanı ve hangi mevsim olduğu açıklansa da öykülerin çoğunda kış mevsimi ve gece hâkimiyeti var. Hangi yıllardan bahsedildiği de ancak Ferit Edgü’nün diğer kitaplarını da okuyup, aralara sıkıştırılmış küçük ayrıntıları yakaladıktan sonra ortaya çıkıyor.
• Ferit Edgü’nün “doğu”suna daha geniş bir açıdan bakabilmek için Doğu Öyküleri’yle birlikte Hakkâri’de Bir Mevsim, Kimse, Yaralı Zaman ve Tüm Ders Notları’nın Hakkâri’de Bir Mevsim ve Kimse bölümlerini de okumak gerekiyor.
• Doğu Öyküleri, Ferit Edgü, Öykü, YKY, 2. Baskı Ekim 1996, 69 syf, Kapak resmi: Abidin Dino
Tuna BAŞAR
Yorum Gönder